از لحظهای که دونههای گوجهفرنگی رو توی خاک گلخانه میکارین تا وقتی برگهاش بیرون میان و میوهها قرمز و آبدار میشن، هر روزش یه دنیا اتفاق داره. همیشه مهمونهای ناخونده هم هستن که میخوان خسارت بهتون وارد کنن. یکی از این مهمونها، بیماری کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی هست که کوچک و ریزه؛ اما میتونه کل میوهها و برگها رو تا نصف و بیشتر نابود کنه!
اگر دلتون نمیخواد زحماتتون از بین برن، وقتشه از مشاوره تخصصی گوجه یار استفاده کنین. ما بهتون نشون میدیم چطور گوجههاتون تا زمان برداشت سالم بمونن. با یه تماس میتونین با خیال راحت از رشد شاداب و سالم محصولاتتون لذت ببرین!
بیماری کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی
حنایی گوجهفرنگی (Aculops lycopersici) اخیراً به یکی از آفات اصلی محصولات سولاناسه به ویژه گوجهفرنگی، تبدیل شده است. چه در مزارع باز و چه در گلخانهها، این کنه کوچک حضور خودش را نشان میدهد.
منشأ جغرافیایی دقیق آن هنوز مشخص نیست؛ اما میزبانهای زیادی دارد و تقریباً در تمام مناطق کشاورزی که محصولات سولاناسه کاشته میشوند، پیدا میشود. این کنه تنها در دماهای خیلی بالا یا پایین (بالای ۶۰ درجه یا زیر ۰ درجه) نمیتواند دوام بیاورد.
در ایران هم این کنه کوچک به وفور دیده میشود و به راحتی میتواند گیاهان گوجه فرنگی را تحت تأثیر قرار دهد. خسارت این حشره آنقدر زیاد است که در شرایط آلوده شدن شدید گیاهان جوان، میتواند تا 65% محصول را از بین ببرد!
راههای انتشار این بیماری شامل باد، حشرات ناقل مثل سفیدبالکها و ملخها، پرندگان و حتی لباس انسان است. وقتی میزبان اولیه از بین میرود، کنهها به میزبانهای ثانویه منتقل میشوند.
گلسوزی از اون بیماریهای خطرناکی هست که میتونه همه زحماتتون رو دود کنه و بفرسته هوا! تا مزرعه یا گلخونهتون دچار این بیماری نشدن، روش درمان گل سوزی گوجه فرنگی رو مطالعه کنین.
علائم بیماری کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی
کنه حنایی گوجهفرنگی علائم بزرگی روی گیاه شما میگذارد. علائم کنه حنایی گوجه فرنگی به صورت زیر هستند:
- لکههای نقرهای یا برنزی روی برگها
- تغییر رنگ ساقه
- لکههای قهوهای روی میوه
- پیچیدگی برگهای پایینی
- خشکیدگی و پژمردگی
- از بین رفتن گیاه
- توقف رشد میوه
کنه حنایی گوجهفرنگی آنقدر ریز است که با چشم غیرمسلح تقریباً قابل دیدن نیست. مشخصات آن شامل:
- طول بدن: فقط ۱۵۰ تا ۲۰۰ میکرومتر
- رنگ: ترکیبی از نارنجی و زرد که مثل یک نقطه کوچک روی گیاه ظاهر میشود.
- شکل بدن: به سمت انتها باریک میشود؛ مثل یک تیله کوچک و کشیده.
به همین دلیل، اولین نشانه حضور آنها علائم روی گیاه است نه خود کنه. تشخیص و نظارت زودهنگام روی گوجهفرنگی با این اندازه کوچک، مثالی از پیدا کردن سوزن در انبار کاه است!
بهتره تا فصل برداشت نرسیده و هنوز وقت هست، روشهای جلوگیری از ریزش گل گوجه فرنگی رو بدونین تا امسال از فروش محصولاتتون سود زیادی ببرین.
مراحل زندگی کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی
کنه حنایی گوجهفرنگی باوجود جثه ریز، چرخه زندگی شگفتانگیزی دارد که به سرعت جمعیت آن را افزایش میدهد.
تخم
مادهها تخمهای خود را زیر برگها، نزدیک رگبرگ وسطی یا روی ساقه گیاهان میزبان میگذارند. دوره رشد جنینی حدود ۲ تا ۳ روز طول میکشد و سپس لاروهای کوچک سفید رنگ از تخم بیرون میآیند.
لارو
دوره لارو این حشرات ریز بسیار کوتاه است:
- لارو ماده: حدود ۱۱ ساعت
- لارو نر: حدود ۷ ساعت
پس از این مرحله، لاروها به پوره تبدیل میشوند.
پوره
پورگی کنه دو مرحله دارد:
- پوره سن یک: طول حدود 1 میلیمتر، سفید و شفاف. تقریباً در عرض یک روز به پوره سن دو تبدیل میشود.
- پوره سن دو: مرحله نهایی قبل از بالغ شدن. مدت زمان پورگی در مادهها بسیار کوتاه و در نرها حدود ۱۹ ساعت است.
بالغ
کنهها بعد از مرحله پورگی به کنه بالغ تبدیل میشوند. در دمای حدود ۲۷ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 30%، کل دوره رشد از تخم تا بالغ حدود ۶ روز طول میکشد. در دمای ۲۲ درجه سانتیگراد، این دوره حدود ۱۲ روز است.
دیدین توی بعضی فصول کاشت، وقتی کلی زحمت کشیدین، هیچ گلی میوه نداده؟ خب به خاطر اینه که هنوز علت تبدیل نشدن گل گوجه فرنگی به میوه رو نمیدونین!
کنترل بیماری کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی
کنه حنایی گوجهفرنگی آنقدر ریز است که تشخیص زودهنگام آن، تقریباً غیرممکن است؛ با این وجود، روشهای کنترل این آفت به شرح زیر هستند.
کرم گوجه موجودات ریز و موذی هستن که به راحتی نمیشه شکستشون داد. اگه دوست دارین از این نبرد سخت، پیروز بیرون بیرون بیاین و محصول سالم برداشت کنین، روش مبارزه با کرم میوه خوار گوجه فرنگی رو حتماً مطالعه کنین.
کنترل شیمیایی
کنترل شیمیایی این کنه کوچک کار سادهای نیست؛ اما تغییر رویکرد از سموم طیف وسیع به کنهکشهای انتخابی در چارچوب مدیریت تلفیقی آفات (IPM) نتایج بهتری دارد.
کشاورزان در شمال غربی اروپا برای پیشگیری و کنترل سریع از بهترین سم برای کنه گوجه فرنگی؛ یعنی گوگرد استفاده میکنند. در اولین نشانههای آسیب نیز از سموم مؤثری مانند آبامکتین یا اسپیرومسیفن (ابرون) استفاده میکنند.
چطور توی فصل سردی مثل پاییز گوجه بکاریم که میوهها سرمازده نشن؟ برای این کار فقط کافیه راهنمای نحوه کشت گوجه فرنگی در پاییز ما رو بخونین.
استفاده از دشمنان طبیعی
کنترل بیولوژیک کنه حنایی روی گوجهفرنگی کمی پیچیده است؛ زیرا تریکومهای روی برگها هم پناهگاه کنه و هم مانع بقای حشرات مفید میشوند. با این حال تحقیقات از سال ۲۰۱۳ آغاز شده و اکنون چندین گونه دشمن طبیعی معرفی شدهاند:
- Homeopronematus ancona (Tydeidae)
- Amblyseius swirskii (Phytoseiidae)
- Neoseiulus californicus
- Amblyseius andersoni
- Neoseiulus fallacis
- Pronematus ubiquitous
سرما دشمن خیلی از محصولات از جمله گوجهست. برای پیشگیری از سرمازدگی در مزارع گوجه فرنگی، فقط یه کلیک لازمه!
سایر روشهای مدیریت و پیشگیری
در کنار بهترین سم برای کنه حنایی و دشمنان طبیعی، ترکیب روشهای شیمیایی، بیولوژیک و مدیریتی نیز میتواند خسارت آن را به حداقل رساند:
- کاشت ارقام گوجهفرنگی با تریکوم کمتر برای استقرار بهتر حشرات مفید
- استفاده از گونههای کنه شکارگر کوچک که میتوانند بین برگها حرکت کرده و کنه حنایی را شکار کنند.
- انتخاب ارقام مقاوم به کنه حنایی در مناطق آلوده
- انجام سمپاشی در صبح زود و با مشاوره متخصص گیاهپزشک.
- وجین علفهای هرز اطراف گلخانه.
- ضدعفونی گلخانهها قبل از انتقال نشا
- سمپاشی نشاها قبل از کاشت در گلخانه با سموم مؤثر
خشک شدن برگ گوجه وقتی اون همه امید بهش بسته بودین، واقعاً ناراحتکنندهست؛ اما با دونستن علت خشک شدن برگ گوجه فرنگی و جلوگیری ازش، دیگه این اتفاق تکرار نمیشه!
محصول سالم و خوشمزه با گوجه یار
گوجهفرنگی عاشق توجه هست؛ اما همونقدر هم مستعد بیماریها و آفاته. بیماریهای مختلف میتونن محصولتون رو به خطر بندازن. خوشبختانه با کمک مشاوره تخصصی گوجه یار، میتونین این مشکلات رو سریع شناسایی و کنترل کنین. یه کشاورز باهوش همیشه یک قدم از آفتها و بیماریها جلوتره!
چکیده مطلب
بیماری کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی یکی از چالشهای مهم در تولید گوجهفرنگی است. شناخت دقیق چرخه زندگی، علائم حضور آن، روشهای انتشار و آسیبهایی که به برگها و میوهها وارد میکند، اولین گام در مدیریت موفق این آفت است. با بهرهگیری همزمان از روشهای کنترل شیمیایی، بیولوژیک و مدیریتی، امکان کاهش خسارت و حفظ محصول سالم و پرمحصول فراهم میشود.
سؤالات متداول
- کنه حنایی گوجهفرنگی چیست؟
یک کنه ریز (۱۵۰ تا ۲۰۰ میکرومتر) که به برگها و میوههای گوجهفرنگی آسیب میزند و در تمام مناطق کشت گوجه دیده میشود.
- کنه حنایی روی گیاه چه علائمی دارد؟
لکههای نقرهای یا برنزی روی برگها، پیچیدگی برگهای پایینی، لکههای قهوهای روی میوه، خشکیدگی و توقف رشد میوه از علائم این بیماری هستند.
- برای کنترل بیماری کنه حنایی گلخانه گوجه فرنگی چه باید کرد؟
استفاده ترکیبی از سم کنه گوجه فرنگی، دشمنان طبیعی، ارقام مقاوم، سمپاشی به موقع و مدیریت گلخانه.
