۰ تا ۱۰۰ انواع بیماری های گوجه فرنگی + نحوه درمان و راههای پیشگیری
آیا بوتههای گوجه فرنگی شما آسیبدیده، زرد یا ضعیف شدهاند؟ بیماری های گوجه فرنگی همان عامل مخربی هستند که میتوانند در یک چشم به هم زدن نتایج زحمات شما را به باد داده و خسارتهای هنگفتی به مزرعه یا گلخانه شما وارد کنند.
اما نگران نباشید خوشبختانه امروزه با پیشرفت روزافزون علم کشاورزی، راهکارهای بسیاری برای پیشگیری و مقابله با آفات و بیماری های گوجه فرنگی وجود دارند که میتوانند به بهترین نحو و در کمترین زمان گوجه فرنگیها از شر این عوامل آسیبزا نجات داده و کمک کنند مزرعه شما بار دیگر سلامت و شادابی را تجربه کند.
بنابراین لازم است به عنوان یک کشاورز حرفهای به خوبی با علائم و ویژگیهای بیماری های گوجه فرنگی آشنا بوده و در زمان مناسب آنها را تشخیص دهید.
کاهش میزان گلدهی گوجه فرنگی
در این مورد از بیماری های گوجه فرنگی روی بوته، گل ظاهر میشود؛ اما بدون رشد میوه میریزد. علت این بیماری را میتوان نوسانات دما معرفی کرد؛ زیرا گوجه فرنگی برای حفظ گلهای خود به محدوده دمایی ۵۵ الی ۷۵ درجه سانتیگراد در شب نیاز دارد و اگر دما خارج از این محدوده باشد، منجر به افتادن شکوفهها میشود.
از دیگر علل برو این مشکل باید به حمله حشرات، کمبود آب، ازت خیلی کم یا خیلی زیاد و کمبود گردهافشانی اشاره کنیم.
راههای پیشگیری و کنترل
کشاورزان عزیز! هنگامی که نمیتوانید دمای محیط را تغییر دهید، توصیه میکنیم با استفاده از کود گردهافشانی مصنوعی و حشرهکشهای پایه در روغن چریش، سلامت گیاه خود را حفظ کرده و از بروز بیماری های گوجه فرنگی از این نوع به محصولاتتان پیشگیری کنید.
پوسیدگی انتهای شکوفه گوجه فرنگی
در این نوع از بیماری های گوجه فرنگی میوهها سالم به نظر میرسند؛ اما با رسیدن آنها، متوجه برخی لکههای سیاه در ته میوه میشوید که چرمی به نظر میرسند. درمورد علت این بیماری باید بگوییم معمولاً زمانی ایجاد میشود که گیاهان شما کلسیم کافی دریافت نمیکنند یا این نوع ماده معدنی در خاک محل کشت وجود ندارد.
همچنین ممکن است ph برای جذب کلسیم موجود در گیاه بسیار کم باشد. توجه داشته باشید که گوجه فرنگی برای رشد مناسب به ph حدوداً ۶.۵ نیاز دارد و این مقدار ph جذب کلسیم را برای گوجه فرنگی امکانپذیر میکند. عادات نامناسب آبیاری نیز میتوانند به ایجاد این نوع از بیماری های گوجه فرنگی دامن بزنند.
راههای پیشگیری و کنترل
جهت پیشگیری و درمان این بیماری توصیه میکنیم قبل از کشت بهاره آزمایش خاک انجام داده و از توصیههای متخصصان این حوزه درمورد افزودن اصلاحات به خاک بهرهمند شوید.
ممکن است نیاز باشد آهک و گچ برای کلسیم اضافه شود؛ اما بنا به شرایط باید از مقدار مناسبی از آنها استفاده شود. همچنین میتوانید از راهکارهای زیر نیز برای کنترل این بیماری استفاده کنید:
- افزودن پوسته تخم مرغ خرد شده به انبوه کمپوست
- محلول پاشی حاوی کلرید کلسیم
- آبیاری منظم و روزانه
آفتاب سوختگی گوجه فرنگی
در این بیماری گوجه فرنگیها ظاهر سالمی دارند و به شکل طبیعی رشد میکنند؛ اما بعد از رسیدن آنها، شاهد لکههای زرد رنگی روی پوست گوجه فرنگیها خواهید بود که درنهایت این لکهها نازک و کاغذی میشوند و ظاهر ناخوشایند و طعم ضعیفی به میوهها میدهند.
همانطور که از نام این بیماری مشخص است اشعه خورشید گوجه فرنگیها را سوزانده و باعث ایجاد این نوع از بیماری های گوجه فرنگی شده و علت سوختگی برگ گوجه فرنگی است.
راههای پیشگیری و کنترل
اگر میخواهید مزرعه شما با بیماری های گوجه فرنگی از نوع آفتاب سوختگی مواجه نشود، میتوانید در قدم اول با ایجاد سایبان برای گوجه فرنگیها، بهترین پشتیبانی شاخه را فراهم کنید و در حالی که میوهها روند رشد خود را به شکل طبیعی طی میکنند، برای آنها سایهای مناسب ایجاد کنید.
دقت داشته باشید که این عارضه به طور معمول گوجه فرنگیهای لکهداری که بیش از حد هرس میشوند را درگیر میکند؛ زیرا سایهای برای محافظت از آنها در برابر نور آفتاب وجود ندارد.
شما میتوانید جهت دریافت مشاوره تخصصی درمورد چگونگی محافظت از مزرعه یا گلخانه گوجه فرنگی در برابر انواع آفات و بیماری های گوجه فرنگی با متخصصان باتجربه تیم گوجه یار در ارتباط باشید.
پیچیدگی برگ گوجه فرنگی
پیچیدگی برگ یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی است که به شکل ناگهانی رخ میدهد و بوته گوجه فرنگی برگهای خود (بهخصوص برگهای پیر نزدیک به خاک) را حلقه میکند. در این بیماری برگها از بیرون به سوی مرکز جمع میشوند و جالب است بدانید در برخی موارد تا ۷۵ درصد گیاه تحت تأثیر این بیماری قرار میگیرد.
از دلایل اصلی ایجاد پیچیدگی برگ در گوجه فرنگی میتوان درجه حرارت بالا، هرس زیاد و خاک مرطوب را نام برد.
راههای پیشگیری و کنترل
درست است که در این بیماری بوته گوجه فرنگی ظاهر چندان مطلوبی ندارد؛ اما این پیچیدگی تأثیری بر روند رشد گیاه نمیگذارد و بوتههای شما در زمان مناسب میوه میدهند. درنهایت توصیه میکنیم از هرس بیش از اندازه پرهیز کرده و اطمینان حاصل کنید که خاک محل کشت آب اضافی خود را تخلیه میکند.
بیماری کپک پودری گوجه فرنگی
سفیدک پودری یا کپک پودری (Tomato Powdery Mildew) از دیگر بیماری های گوجه فرنگی است که عامل ایجاد کننده آن قارچی با عنوان Leveillula Taurica است و این قارچ در اثر وزش باد، آب و هوای گرم و خشک و محدوده دمایی بین 15 تا 22 درجه سانتیگراد به گیاهان ورود پیدا میکند.
بیشترین بخشی که توسط این بیماری مورد حمله قرار میگیرد، برگهای بوته گوجه فرنگی است. وجود آب یا رطوبت به میزان بسیار کم به تشدید رشد این قارچ منجر میشود. باید بدانید در این صورت، احتمال آلودگی ساقه و دمبرگ نیز وجود دارد.
در این بیماری اینگونه به نظر میرسد که گویا فردی برگها را با پودر سفید مسواک زده است. در این بیماری به میوه آسیب زیادی وارد نمیشود. توجه داشته باشید احتمال بروز کپک پودری گوجه فرنگی به علت رطوبت زیاد و کمبود جریان هوا در گلخانهها بیشتر از فضای باز است.
راههای پیشگیری و کنترل
بهترین راه برای جلوگیری از این بیماری های گوجه فرنگی اسپری کردن فرمولی با پایه گوگرد است. از دیگر راههای پیشگیری از کپک پودری نیز باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- استفاده از نوع مقاوم و غیرحساس به بیماری
- حذف باقی مانده گیاهان و محصول بعد از درمان آنها یا برداشت
- توجه به تناوب کشت با گیاهان غیرمیزبان
- از بین بردن برگهای پایینتر و مسن
- مدیریت روند آبیاری و استفاده از سیستم آبیاری قطرهای
- شخمزدن عمیق زمین بعد از هر بار برداشت
برای درمان سفیدک پودری گوجه فرنگی توصیه میشود اگر در مراحل اولیه بیماری (آلوده شدن چندین برگ) متوجه بروز این گونه از بیماری های گوجه فرنگی شدید، با استفاده از قارچکشها و اسپریهای ارگانیک از گسترش بیماری جلوگیری کنید.
جدا کردن برگهای آلودهشده از بوتهها را نیز فراموش نکنید. سپس شما کشاورزان محترم میتوانید روغن چریش را روی گیاه اسپری کنید و بهتر است از ماده بردوفیکس به میزان 5 در ۱۰۰۰ (هر 14 روز یک بار) نیز استفاده شود.
بیماری فوزاریوم گوجه فرنگی
ممکن است برایتان پیش آمده باشد ببینید که بوته گوجه فرنگیهای شما سالم و سلامت به نظر میرسند؛ اما به طور ناگهانی پژمرده میشوند و در ابتدا امکان دارد تنها یک طرف آن دچار پژمردگی شود؛ اما درنهایت کل گیاه پژمرده میشود.
شما کشاورزان عزیز باید بدانید که در این شرایط با ادامه آبیاری مزرعه یا گلخانه، این بیماری بدتر شده و ظرف ۱ الی ۲ روز گیاه از بین میرود. قارچی به نام Fusarium oxysporum f.sp.lycopersici علت اصلی این مورد از بیماری های گوجه فرنگی است که سیستم عروقی گیاه را مورد حمله قرار میدهد.
درواقع این قارچ لولههای آوند چوبی که باعث انتقال آب و مواد مغذی از ریشه به برگها میشوند را نابود میکند.
راههای پیشگیری و کنترل
برای درمان این بیماری کافی است محصولات خود را بچرخانید تا هر سال گوجه فرنگی در همان قسمت از مزرعه یا باغ کشت نشود. اگر در گذشته محصولات خود را به علت فوزاریوم از دست دادهاید، حتماً از انواع مقاوم در برابر فوزاریوم استفاده کنید؛ زیرا این قارچ میتواند در خاک به هنگام زمستان زنده بماند.
بیماری ورتیسیلیوم گوجه فرنگی
از رایجترین انواع بیماری های گوجه فرنگی باید به ورتیسیلیوم اشاره کنیم که در آن لکههای زرد رنگی در بخشهای انتهایی برگها ایجاد میشوند و با گسترش لکهها، رگبرگها قهوهای شده و میریزند. توجه داشته باشید این بیماری تا زمان توقف رشد روی ساقه گیاه به پیشرفت خود ادامه میدهد.
راههای پیشگیری و کنترل
درمورد نحوه درمان بیماری ورتیسیلیوم باید بگوییم متأسفانه بعد از آلوده شدن گیاهان نمیتوانید کار زیادی انجام دهید. تنها توصیه میشود محصولاتتان را بچرخانید؛ زیرا این نوع قارچ میتواند برای زمان طولانی در خاک زنده مانده و حتی در میان علفهای هرز زندگی کند.
به طور کلی بهترین راه پیشگیری از این بیماری مهم و مخرب انتخاب انواع مقاوم گوجه فرنگی در برابر پژمردگی است.
اگر اقدامات گفته شده برای درمان این نوع از بیماری های گوجه فرنگی تأثیرگذار نبود، میتوانید در اسرع وقت با مشاوران ما در مجموعه گوجه یار تماس حاصل کرده و راهنماییهای لازم را درمورد انتخاب ارقام مقاوم و درمان این بیماری دریافت کنید.
بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
شانکر باکتریایی (Bacterial Canker) جزو انواع بیماری های گوجه فرنگی باکتریایی است که عامل ایجادکننده آن باکتری تحت عنوان Clavibacter michagensis subsp است.
از رایجترین راههای ورود این باکتری به مزرعه گوجه فرنگی باید به بذرهای آلوده اشاره کنیم. علاوه بر این از طریق جابهجایی ابزارهای کشاورزی آلوده نیز احتمال بروز این بیماری در گوجه فرنگی وجود دارد.
فعالیت این باکتری در محیطهای مرطوب شدت میگیرد. به گونهای که ساقه، برگ و میوه در هر مرحله از رشد میتوانند تحت تأثیر بیماری شانکر باکتریایی قرار گیرند. از اصلیترین علائم بروز این بیماری در مزارع گوجه فرنگی میتوان موارد زیر را نام برد:
- زردی برگها
- بروز لکههایی شبیه به تاول در زیر سطح برگهای بالغ
- پژمردگی برگهای بیمار و ریختن آنها
- بروز لکههای کوچک فرورفته و آبسوخته با حاشیههای سفید
- ترکخوردگی بافت برگ و ساقه روی خطوط ایجاد شده و به وجود آمدن زخم یا شانکر
- به وجود آمدن خطوط روشن در امتداد ساقه و دمبرگها
- پیچیدگی حاشیه برگها به سمت بالا و قهوهای شدن برگها
- سستی پوست ساقه گیاه و جدا شدن آن
- پژمردگی و اختلال در رشد گیاه
راههای پیشگیری و کنترل
ممکن است بپرسید برای پیشگیری و درمان این دسته از بیماری های گوجه فرنگی باید چه کار کنیم؟ دقت داشته باشید که باکتری ایجاد کننده این بیماری میتواند تا چندین سال در خاک زنده بماند؛ درنتیجه همواره گیاهان در معرض آلوده شدن به شانکر باکتریایی قرار خواهند داشت.
به همین علت توصیه میکنیم به منظور کنترل یا پیشگیری از این نوع بیماری های گوجه فرنگی موارد زیر را به کار بگیرید:
- استفاده از نشاهای مقاوم و سالم
- توجه به بهداشت مزرعه و ضدعفونی کردن دستها
- ضدعفونی کردن بذرها در آب گرم (با دمای ۵۵ درجه سانتیگراد) به مدت نیم ساعت
- استفاده از ترکیبات دارای مس به عنوان ماده باکتری کش و کنترل عفونت حاصل از آن
- اطمینان از تجزیه شدن کامل و جمعآوری بقایای گیاهان
- حذف کردن گیاهان آلوده در انتهای فصل به طور کامل
- خودداری از کاشت مجدد گوجه فرنگی یا شب بو در زمین آلوده
- به کارگیری آفت کشهایی مانند اکسی کلرو مس، فسگارد و مانکوزب
- عدم استفاده از هرگونه آفت کش تا ۵ روز قبل از برداشت محصول
بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی
در این بخش از معرفی بیماری های گوجه فرنگی نوبت به بیماری آنتراکنوز (Antracnose) میرسد که به علت تأثیرات ظاهری که روی گوجه فرنگی میگذارد با نام بیماری لکه سیاه گوجه فرنگی نیز شناخته میشود. قارچ ایجاد کننده این بیماری از گونه Colletotrichum spp است و هدف اصلی آن گوجه فرنگیهای رسیده است.
این بیماری در رطوبت بالا علاوه بر میوهها ساقه، برگ و ریشه را نیز درگیر میکند؛ اما به طور کلی خسارت این بیماری به میوههای قرمز نزدیک به زمین وارد میشود. خاک و بذر آلوده و بقایای گیاهان قبلی موجود در خاک از دلایل اصلی هستند که شرایط ایجاد این نوع قارچ گوجه فرنگی را فراهم میکنند.
همچنین باران، آب و هوای گرم و مرطوب، حشرات ناقل و ابزارهای آلوده سرعت جوانهزنی این قارچ را افزایش میدهند. از نشانههای اصلی این دسته از بیماری های گوجه فرنگی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- وجود لکههای ریز به اندازه ۱ سانتیمتر به شکل دایرهای و فرورفته روی گوجه فرنگی
- گسترش لکهها، ایجاد دایرههای متحدالمرکز و تیره و آبکی شدن مراکز آنها
- پوسیدگی و نرم شدن گوجه فرنگی
- روشن شدن بافت زیر لکهها
- تجزیه شدن بافت ریشه و ایجاد لکههای قهوهای و کوچک روی آن
- وجود سختینههایی از جنس اسپورهای قارچ آنتراکنوز با رنگ سیاه روی ریشه
راههای پیشگیری و کنترل
برای درمان قارچ گوجه فرنگی از نوع آنتراکنوز باید بدانید به علت ایجاد عفونت روی بافت میوه و نابود کردن ریشهها درمان این بیماری دشوار است. به طور کلی بهترین روش مدیریت این بیماری اطلاع از روشهای کنترل و پیگیری از آن است که شامل موارد زیر هستند:
- تهیه بذر سالم و خیس کردن بذر در آب با دمای ۴۶ درجه سانتیگراد (برای ۳۰ دقیقه) به جهت ضدعفونی کردن بذر
- دور انداختن میوههای آسیبدیده
- رعایت کردن تناوب زراعی ۳ ساله
- پرهیز از کشت گیاهان سولاناسه همچون سیب زمینی در مجاورت گوجه فرنگیها
- از بین بردن علفهای هرز
- به حداقل رساندن زمان برداشت و عرضه به بازار به منظور جلوگیری از گسترش بیماری
- بررسی وجود گردش هوا در میان گیاهان
- کنترل آبیاری و اطمینان از خشک شدن گیاهان بهخصوص برگها تا دفعات بعدی آبیاری
- استفاده از ترکیبات دارای مانب، زینب، کلروتالونیل، سولفات روی و میترام (هفتهای یکبار) بعد از مشاهده اولین نشانههای بیماری
شما میتوانید جهت پیشگیری یا درمان هریک از انواع بیماری های گوجه فرنگی همچون درمان ساقه سیاه گوجه فرنگی، بیماریهای ویروسی، سیاهک گوجه فرنگی، بیماریهای باکتریایی و… با مشاوران گوجه یار در ارتباط بوده و به مؤثرترین شکل ممکن مزرعه خود را از آفات و بیماریهای مختلف نجات دهید.
نماتد مولد گره گوجه فرنگی
از جمله بیماری های گوجه فرنگی که ریشه این گیاه را درگیر میکند، بیماری نماتد مولد گره ریشه است. این بیماری را میتوان جزو بیماریهای انگلی گوجه فرنگی معرفی کرد. درواقع کرمهای انگلی بسیار ریزی (Meloidogyne) میتوانند تا زمان پیدا شدن ریشه گیاه، در خاک زندگی کنند.
آشکارترین نشانه بروز این بیماری در گوجه فرنگی مربوط به ایجاد غده روی ریشه گیاه است. این غدهها باعث ورم کردن و بزرگ شدن ریشهها شده و با تغذیه کرمها از ریشه، روند انتقال آب و مواد مغذی به سایر بخشهای گیاه مختل خواهد شد.
درنهایت گیاه موردنظر در مدت زمان کوتاهی به رنگ قهوهای درآمده و این تغییر رنگ حاکی از خشک شدن و پوسیدگی گیاه است. متأسفانه در آخر گیاه میمیرد و سایر اندامها نیز از بین میروند.
راههای پیشگیری و کنترل
برای مقابله با بیماری های گوجه فرنگی از نوع نماتد مولد گره پیشنهاد میکنیم بعد از برداشت محصول، بقایای گیاهان را از روی خاک جمع کرده و آن را شخم بزنید؛ زیرا این کار به کنترل این عارضه کمک بزرگی میکند.
علاوه بر این رعایت تناوب زراعی و به کار بردن ارقام مقاوم گوجه فرنگی میتواند تا اندازه زیادی از ایجاد این بیماری جلوگیری کند.
شته گوجه فرنگی
شته از رایجترین و مهمترین آفات گوجه فرنگی است که از قدرت مکندگی بالایی برخوردار بوده و سبب تضعیف گوجه فرنگی و کاهش محصولات میشود.
درواقع شتهها باعث ضعیف شدن، زرد شدن و بد شکل شدن برگهای بوته گوجه فرنگی میشوند و از طریق تولید عسلک شرایط را برای حضور کپک دودهای و مورچهها مهیا میسازند. علاوه بر این شتهها ناقل برخی از بیماریهای ویروسی نیز هستند.
راههای پیشگیری و کنترل
به منظور از بین بردن این مدل از آفات و بیماری های گوجه فرنگی باید علفهای هرز را از بین ببرید و از کودهای ازته به شکل متعادل استفاده کنید. همچنین میتوانید برای دور کردن این موجودات از صفحات آلومینیومی که نور را منعکس میکنند استفاده کنید.
در کشت گلخانهای گوجه فرنگی نیز برای ردیابی شتهها میتوانید از کارتهای چسبناک زرد رنگ استفاده کنید. به جهت جلوگیری از ایجاد شته نیز باید بدانید ضدعفونی کردن بذر گوجه فرنگی در مرحله تولید نشا میتواند از ایجاد این آفات جلوگیری کند.
همچنین برای کنترل این آفت گوجه فرنگی استفاده از صابونهای حشرهکش و دشمنان طبیعی نیز مؤثر است.
کرم میوه گوجه فرنگی
از دیگر آفات مهم گوجه فرنگی باید به هلیوتیس یا کرم میوه (کرم غوزه پنبه) اشاره کنیم که این حشره در برگچههای انتهایی برگهای مجاور گلها یا میوههای کوچک گوجه فرنگی تخمگذاری کرده و لاروها از میوههای نارس تغذیه کرده و گوجه فرنگیها را سوراخ میکنند.
در این قسمتها میتوانید فضولات و باقی مانده لاروها را نیز مشاهده کنید که باعث غیر قابل مصرف شدن گوجه فرنگیها میشوند. این میوهها زودتر از موعد قرمز شده و خسارت چین اول نیز بیشتر خواهد بود.
راههای پیشگیری و کنترل
استفاده از انواع حشرهکش بعد از حمله کردن این مورد از بیماری های گوجه فرنگی چندان مؤثر نیست و باید از روشهای پایش برای لاروهای تازه یا تخمهای این نوع حشره استفاده نمایید.
تحقیقات نشان میدهند کمبود کلسیم در گوجه فرنگی با احتمال ایجاد کرم میوه رابطه مستقیمی دارد؛ از این رو توصیه میشود برای پیشگیری از این افت از کود کلسیم به میزان کافی استفاده کنید.
علاوه بر این باید گوجه فرنگیهای کرمزده را جمعآوری کرده و برای شخم زدن عمیق و یخ آب زمستانه اقدام کنید. همچنین برای کنترل این نوع از آفات و بیماری های گوجه فرنگی میتوانید از روشهای کنترل بیولوژیک مانند پارازیت کننده تخم آفت و زنبورهای پارازیت براکون استفاده کنید.
کشت حرفهای گوجه فرنگی با گوجه یار
ما در مجموعه تخصصی گوجه یار که متشکل از برترین و باتجربهترین کارشناسان حوزه کشاورزی است، آماده هستیم تا با ارائه بهترین مشاوره کشت گوجه فرنگی به شما عزیزان کمک کنیم با کمترین زمان به بیشترین میزان باردهی و سوددهی رسیده و یک کشت رضایتبخش را تجربه کنید.
شما میتوانید در هریک از مراحل انتخاب بذر و نشا گوجه فرنگی، آبیاری، کوددهی، سمپاشی، برداشت و… با تیم ما در ارتباط بوده و سؤالات و چالشهای خود را با ما در میان بگذارید تا به صورت حرفهای و اصولی شما را راهنمایی کنیم.
سوالات متداول شما
علت خشک شدن برگ گوجه فرنگی چیست؟
کمبود آب، آبیاری بیش از حد، تنشهای محیطی، کمبود مواد مغذی، آفات گوناگون و…
برای جلوگیری از آفتاب سوختگی گوجه فرنگی چه کار کنیم؟
برای جلوگیری از این نوع از بیماری های گوجه فرنگی ایجاد سایه، استفاده از کود به میزان مناسب، آبیاری منظم و… بسیار مفید است.
چگونه بفهمیم که گوجه فرنگی دچار بیماری و قارچ شده است؟
با بررسی هرگونه تغییر ظاهر رنگ و شکل، سوراخ شدن برگها و کنترل حشرات داخل گیاه میتوانید وجود بیماری های گوجه فرنگی را بررسی کنید.
